Ograniczanie kosztów pożyczki zagrożeniem

Wymóg prowadzenia działalności pożyczkowej w formie spółki kapitałowej umożliwi jej dodatkową weryfikację, a wyższy próg kapitału zakładowego utrudni działanie nieuczciwym podmiotom. Natomiast ustanowienie limitu kosztów pożyczki stworzy poważne zagrożenie dla konsumentów i sektora pozabankowego działającego zgodnie z prawem.

Polacy mają problemy z obsługą swojego zadłużenia. Według raportu BIG InfoMonitor 2,287 mln osób w Polsce nie reguluje terminowo swoich zobowiązań. Chociaż między czerwcem a wrześniem 2013 r. liczba osób z kłopotami finansowymi spadła, to zaledwie o 10 tys. osób. Całkowite zaległe zadłużenie wynosi 39,03 mld zł, natomiast według danych Narodowego Banku Polskiego całkowite prywatne zadłużenie Polaków wynosi 552,6 mld zł. Media pokazują dramatyczne historie ludzi, którzy wpadli w pętlę zadłużenia i tracą swój majątek, próbując spłacać jedne kredyty drugimi. Co można zrobić, żeby zwiększyć bezpieczeństwo finansowe Polaków? Według MF należy uregulować rynek pożyczek pozabankowych, czyli udzielanych przez firmy pożyczkowe, a nie przez banki. Obecnie trwają prace nad projektem założeń projektu ustawy o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym, ustawy – Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw. Czy ustawowe zapisy uchronią Polaków przed nadmiernym zadłużeniem?

Sektor pozabankowych pożyczek pomimo nieporównywalnej skali do działalności bankowej, dobrze się rozwija w Polsce, dlatego w opinii Instytutu Jagiellońskiego, należy go uregulować. Trzeba to jednak zrobić rozsądnie. Przeregulowanie odniesie skutek odwrotny od zamierzonego – klienci i firmy zaczną omijać zbyt restrykcyjne przepisy, uciekając w szarą strefę, gdzie nie ma żadnej kontroli. W dyskusji na temat nadmiernego zadłużenia Polaków i branży pożyczkowej pojawiają się postulaty wprowadzenia limitu kosztów pożyczki. Tymczasem to nie wysokie koszty obsługi małych pożyczek (średnia wartość pożyczki w sektorze pozabankowym wynosi od 100zł do 1 500 zł).) niosą ryzyko pętli zadłużenia, ale raczej wyższe kwoty, które rodzą wieloletnie zobowiązania. Takie kredyty są udzielane przez sektor bankowy.

Wśród pomysłów na regulacje, które mają zapewnić konsumentom bezpieczeństwo znajduje się także ustawowe ograniczenie maksymalnego poziomu kosztów kredytu konsumenckiego. Jest to pomysł, który wymaga pogłębionej analizy, ponieważ skutki regulacji mogą być odwrotnie od zakładanych i mogą stanowić przeregulowanie. Takie propozycje powinny być poprzedzane szczegółową oceną wpływu, przede wszystkim na konsumentów, ale także na rynek kredytów konsumenckich. Tego typu analizy nie zostały przeprowadzone. Brak też wyliczeń, na podstawie których Ministerstwo Finansów zaproponowało wysokość tego limitu na poziomie 30 proc.

Tymczasem należałoby wziąć pod uwagę dwa scenariusze. Zbyt wysoki poziom limitu doprowadzi do ustanawiania go przez firmy pożyczkowe na maksymalnym dopuszczalnym poziomie, nawet jeśli obecnie jest on niższy, np. limit kosztów zostanie ustanowiony na poziomie 50 proc. to firmy, które pobierają opłaty na poziomie 40 proc. z pewnością je podniosą. Trudno mówić w tym wypadku o ochronie konsumentów. Znacznie bardziej niebezpieczne jest jednak ustanowienie go poniżej rynkowej równowagi - twierdzi Instytut.