Najwyższa Izba Kontroli (NIK) w 2024 roku przeprowadziła blisko 90 kontroli planowych oraz liczne kontrole doraźne. Główne obszary zainteresowania obejmowały bezpieczeństwo państwa – zarówno w aspekcie ekonomicznym, jak i ogólnopaństwowym.
Szczególną uwagę poświęcono także analizie funkcjonowania sektora ochrony zdrowia, w tym szpitali tymczasowych budowanych w okresie pandemii COVID-19.
Analiza funkcjonowania szpitali tymczasowych
W czasie pandemii rząd podjął decyzję o budowie szpitali tymczasowych, które miały pomóc w walce z COVID-19. Jednak, jak wskazują wyniki kontroli NIK, nie wszystkie z nich spełniły swoją funkcję.
„Były wydatkowane olbrzymie pieniądze, czasem bardzo niepotrzebne, bo mieliśmy do czynienia z tymczasowymi szpitalami, które właściwie nie przyjmowały żadnych pacjentów, bo nie było takiej potrzeby.” – wskazał prezes NIK, Marian Banaś.
Według raportów, placówki takie jak szpitale tymczasowe we Wrocławiu czy Warszawie kosztowały setki milionów złotych, choć nie były realnie wykorzystywane. NIK zauważyła, że przed podjęciem decyzji o ich budowie należało rozważyć inne rozwiązania, takie jak zwiększenie wydajności istniejących szpitali.
Kontrole dotyczące bezpieczeństwa państwa
Najwyższa Izba Kontroli skupiła się również na ocenie działań instytucji odpowiedzialnych za bezpieczeństwo państwa, w tym Ministerstwa Obrony Narodowej oraz Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji.
„Wniosek ogólny jest taki, że tak naprawdę nie ma kontroli nad służbami specjalnymi, jest to jakby państwo w państwie.” – podkreślił Banaś.
W związku z tym NIK powołała specjalny zespół, który przygotował projekt ustawy mającej na celu zapewnienie większej przejrzystości działań służb specjalnych oraz umożliwienie kontroli ich wydatków.
Obrona niezależności NIK
Ostatnie lata były okresem walki o niezależność Najwyższej Izby Kontroli. Jak podkreślił Marian Banaś, podejmowano liczne próby przejęcia kontroli nad instytucją.
„Obroniliśmy jej niezależność i świadczą o tym wyniki, bo generalnie na koniec 2023 roku mieliśmy właśnie wydatkowanych ponad 53 miliardy złotych w sposób nieprawidłowy, z naruszeniem prawa, niegospodarnie.”
NIK w swoich działaniach nie tylko wykrywa nieprawidłowości, ale również działa prewencyjnie. Sam fakt istnienia kontroli skłania instytucje publiczne do bardziej rzetelnego gospodarowania środkami.
Kontrola fuzji LOTOSu z Orlenem
Jednym z kluczowych tematów poruszanych przez NIK jest proces fuzji LOTOSu z Orlenem. Kontrola tej transakcji napotkała na duże trudności, ponieważ NIK nie została dopuszczona do sprawdzenia szczegółów połączenia tych spółek.
„Chcę powiedzieć, że to jest rzecz skandaliczna, że Najwyższa Izba Kontroli nie została wpuszczona właśnie do przeprowadzenia kontroli połączenia LOTOSu z Orlenem.”
Obecnie kontrola jest na ukończeniu i wkrótce zostaną opublikowane jej wyniki. Według prezesa NIK potwierdzają one wcześniejsze ustalenia dotyczące nieprawidłowości w procesie fuzji.
Afera GetBack i nadzór KNF
NIK prowadzi także kontrolę nadzoru Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) nad sprawą GetBack, jednej z największych afer finansowych ostatnich lat. W wyniku nieprawidłowości około 9 tysięcy obywateli straciło swoje oszczędności na łączną kwotę przekraczającą 2 miliardy złotych.
„To są bardzo poważne rzeczy. Obywatel powinien się czuć bezpieczny, a niestety tak się nie stało.”
Z ustaleń NIK wynika, że nadzór nad rynkiem finansowym nie funkcjonował właściwie, co doprowadziło do ogromnych strat dla inwestorów.
Działania Najwyższej Izby Kontroli w 2024 roku podkreślają jej kluczową rolę w zapewnieniu transparentności i efektywności funkcjonowania państwa. Ujawnione nieprawidłowości i raporty NIK wskazują na konieczność wprowadzenia zmian w funkcjonowaniu instytucji publicznych. Opublikowanie pełnych wyników kontroli może mieć istotne konsekwencje dla polityki państwa i nadzoru nad środkami publicznymi.
Źródło: ISBnews