Konieczna zmiana unijnej polityki klimatycznej ^Wyróżniony

Ocena skutków realizacji przyjętej w 2007 r. przez Unię Europejską polityki energetyczno-klimatycznej i propozycje jej gruntownej modyfikacji to główne tematy zorganizowanej przez Krajową Izbę Gospodarczą konferencji: „Gospodarka konkurencyjna i mniej emisyjna droga – warunki – zmiany polityka klimatyczno-energetyczna UE nowa filozofia – inne cele”. Udział w konferencji wzięli m.in. przedstawiciele przemysłu, polskiej energetyki, eksperci ds. polityki klimatycznej, Europejskiej Izby Przemysłowo-Handlowej i innych organizacji gospodarczych UE.

Eksperci KIG od początku wdrożenia unijnej polityki klimatycznej obserwują jej efekty. Od trzech lat, tj. od powołania Komitetu ds Polityki Klimatyczno-Energetycznej KIG, prowadzone są prace mające na celu określenie jej skutków gospodarczych i społecznych, nie tylko dla Polski. Analizy i wnioski przyjęte przez Komitet na podstawie wcześniejszych opracowań oraz raportów z bieżącego roku, wykonanych przez ENERGSYS sp. z o.o., wskazują na konieczność zmian i nowego podejścia do podstawowych założeń polityki klimatyczno-energetycznej.

Musi ona przede wszystkim zwiększać konkurencyjność unijnej gospodarki i rozwój przemysłu, poprzez kształtowanie odpowiedniego poziomu cen energii i zapewnienia bezpieczeństwa dostaw – to główny wniosek z przedstawionego przez KIG raportu.

Przypomnijmy, że polityka klimatyczna UE miała na celu gruntowną przebudowę systemu energetycznego wszystkich krajów UE wraz z dekarbonizacją gospodarek i znaczącym zwiększeniem wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. Liczono na rozwój światowego popytu na technologie niskoemisyjne, który mieli zaspokajać głównie producenci unijni. Polityka ta nie sprawdziła się. Na skutek podjętych działań wzrosły ceny energii, osłabiając konkurencyjność przemysłu unijnego w stosunku do producentów z innych krajów. Choć Unia Europejska przyjęła kosztowny cel ograniczenia emisji dwutlenku węgla, to nie przekonała reszty świata, w tym największych gospodarek spoza Wspólnoty.

Okazało się, że emisje gazów cieplarnianych z UE uwzględniające nie tylko produkcję,
ale także import towarów, nie zmniejszyły się. Zostały podjęte działania, których celem była gruntowna przebudowa systemu energetycznego wszystkich krajów UE w kierunku dekarbonizacji i znaczącego wzrostu wykorzystania OZE. System handlu emisjami jako instrument sprawczy tych oczekiwań, obligatoryjny dla wszystkich krajów, nie sprawdził się. Ma on istotne wady i nie ma szans jego szerokiego wykorzystania w skali światowej. Polityka dekarbonizacji zakładała podpisanie globalnego porozumienia na rzecz redukcji emisji gazów cieplarnianych. Nic takiego się nie stało i nic nie wskazuje na to, aby w zakładanej skali mogło się to stać niebawem.

Publikowane analizy KE pokazują, że polityka klimatyczna mimo osiągania większości celów szczegółowych generuje bardzo niekorzystne i kosztowne zmiany dla gospodarek wspólnoty powodując spadek PKB i zatrudnienia. W skutkach społecznych wywołuje dotkliwą strukturalną utratę miejsc pracy. Dla budżetów domowych przyniosła znaczący wzrost udziału kosztów energii. Subsydiowanie produkcji energii ze źródeł odnawialnych doprowadziło do zaburzenia funkcjonowania tego rynku.

Powodem negatywnych skutków są błędy w zaprojektowaniu i wdrażaniu polityki unijnej.
Nie przewidziano rozwoju wydobycia gazu łupkowego, ani zdolności innych krajów
do konkurowania w produkcji technologii niskoemisyjnych, w tym OZE. W efekcie tych zmian ceny energii w USA i Kanadzie są znacznie niższe i nadal spadają, a rozwój produkcji technologii OZE w Chinach i USA ogranicza korzyści krajów unijnych z ich produkcji
i eksportu. Niepewność co do przyszłej polityki i utrata wiarygodności jej założeń gwałtownie zwiększyła ryzyka inwestycyjne. W efekcie wstrzymuje to budowę nowych elektrowni konwencjonalnych, w tym wymianę najstarszych bloków węglowych na efektywniejsze.
Jest to zjawisko obserwowane w większości krajów UE.

Opublikowana przez KE Zielona Księga otwiera dyskusję nad przyszłym kształtem polityki unijnej w obszarze energii i klimatu. Przede wszystkim przytacza wiele argumentów
o słabości dotychczasowej polityki. Postawiono ważne pytania o sposób zapewnienia konkurencyjności gospodarki unijnej, bezpieczeństwa dostaw energii i poprawy efektywności wydatkowanych środków.

W księdze sformułowano postulaty budowy polityki energetycznej, która chroniąc środowisko zwiększy konkurencyjność gospodarki UE. Do tego potrzebne są stabilne ceny energii i zapewnienie bezpieczeństwa dostaw. Rozwój energetyki odnawialnej, ze względu na dużą zmienność generacji części źródeł, musi być oparty na energetyce konwencjonalnej - pewnej i przewidywalnej w rozwoju. Różnorodne warunki poszczególnych krajów uzasadniają przy tym dopuszczenie do stosowania wszystkich rodzajów paliw: zarówno gazu ziemnego, jak i paliwa jądrowego, węgla czy łupków bitumicznych. Z tych przesłanek, z dorobku KIG-u i logiki gospodarczej, wynika apel o zmiany hasłowo zawarte w tytule konferencji.

Wzywamy polityków do nadzwyczajnej powściągliwości w podejmowaniu politycznych deklaracji co do rozwijania założeń dotychczasowej polityki poza rok 2020. Gospodarka
i społeczeństwo Wspólnoty powinny być ich pierwszym i zasadniczym weryfikatorem. Podstawowym warunkiem co do skali podejmowanych zobowiązań powinno być odniesienie do porozumień w skali globalnej.

Przedstawione na konferencji propozycje dotyczące modyfikacji polityki klimatycznej
to głos KIG w dyskusji o przyszłości. Przyszłości, w której „Gospodarka konkurencyjna i mniej emisyjna” zapewni rozwój społeczny i efektywne wspieranie ochrony środowiska w tym klimatu.

Propozycje KIG zmierzają do lepszego wyboru celów strategicznych unijnej polityki klimatycznej, poprawy efektywności ekonomicznej i środowiskowej, jak również zdolności dostosowania do zmian zachodzących w otoczeniu oraz elastyczności, czyli dopasowania działań i środków do sytuacji poszczególnych krajów. Przyjmujemy i przedstawiamy
pod osąd kilka wariantów modyfikacji polityki unijnej. Wśród nich jest propozycja dobrowolnego udziału w europejskim handlu emisjami (EU ETS) i określenie poziomu redukcji emisji dwutlenku węgla przez każdy kraj. Inne propozycje zakładają natomiast zamrożenie EU ETS i modyfikację strategii efektywności energetycznej oraz rozwoju OZE, jak również przyjęcie nowej zintegrowanej polityki energetycznej – takiej, która równoważy cztery aspekty: bezpieczeństwo energetyczne, ochronę środowiska, efektywność wykorzystania zasobów i rozwój gospodarczy.

Przedstawione propozycje tworzą ramy umożliwiające efektywne wykorzystanie wszystkich zasobów UE (surowce, kompetencje, know-how, potencjał gospodarczy) i rozwój gospodarczy wszystkich krajów unijnych. Dostrzegając potrzebę bardziej otwartej, elastycznej i lepiej dostosowanej do warunków globalnych strategii unijnej KIG wzywa zarówno rząd Polski, jak i interesariuszy z innych krajów, do podjęcia wspólnego wysiłku modernizacji obecnej polityki unijnej w obszarze energetyki i klimatu, zgodnie z filozofią gospodarki konkurencyjnej i mniej emisyjnej.